Πεντάλοφος Κοζάνης-Ένας πετρόχτιστος παραδοσιακός οικισμός

Ο Πεντάλοφος είναι ένα ορεινό χωριό της Κοζάνης. 
Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.040 μέτρων, στις πλαγιές του όρους Βόιο. Ο πληθυσμός του (απογραφή 2001) είναι 633 κάτοικοι. Στο παρελθόν ονομαζόταν Ζουπάνι ή Ζουμπάνι, ονομασία η οποία άλλαξε το 1927 σε Πετρόβουνο και το 1928 σε Πεντάλοφο.

Πηγή φωτογραφίας

Είναι το σημαντικότερο χωριό από τα Μαστοροχώρια του νομού Κοζάνης.
 Βρίσκεται πάνω στο πέρασμα από την δυτική Μακεδονία στην Ήπειρο και αυτή η προνομιακή του θέση βοήθησε το χωριό να αναπτυχθεί στο παρελθόν. 

Η ανάπτυξή του κατά το παρελθόν είναι αποτυπωμένη στην εικόνα του. Είναι σχεδόν εξολοκλήρου πετρόχτιστο χωριό-οι κάτοικοί του ήταν ξακουστοί χτίστες, οι οποίοι μάλιστα ανέπτυξαν και δική τους γλώσσα, τα κουδαρίτικα. 

Λόγω της όμορφης αρχιτεκτονικής του, σήμερα έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός. 
Εκτός από τα περίπου 500 καλοδιατηρημένα διώροφα και τριώροφα πετρόκτιστα του χωριού, θα δείτε την τέχνη των μαστόρων στις εκκλησίες, στα καμπαναριά, στις βρύσες και στα γεφύρια. 
Και βέβαια τη Λότζια, την όμορφη κεντρική πλατεία.

Αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν την ύπαρξη οικισμού από την αρχαιότητα. 
Ο νεότερος πληθυσμός προέκυψε από την μεταβυζαντινή περίοδο, από πληθυσμούς που κατέφυγαν βορειότερα για να ξεφύγουν από τους Τουρκαλβανούς. Το 1788 το χωριό πέρασε στα χέρια του Αλή-Πασά. 
Στο βόρειο μέρος του χωριού βρίσκεται το ύψωμα Γκραντίσκα, αλλιώς το όρος Δόντι, που χρησιμοποιήθηκε και ως οχυρό. Είναι σήμα κατατεθέν του Πενταλόφου, με την πέτρινη κορμοστασιά των πυργόσπιτών της. 
Πρόκειται για ένα απόκρημνο βουνό με πολύ ιδιαίτερη μορφολογία. 
Η Γκραντίσκα δεν είναι απλά ένας βράχος. Οι Πενταλοφίτες τον θεωρούν ιερό και είναι πλέον έθιμο για ζευγάρια, παρέες και ολόκληρες οικογένειες, ντυμένες με τα καλά τους, να ποζάρουν μπροστά της για μια φωτογραφία, συμβολίζοντας έτσι την ανθεκτικότητα των ανθρώπινων σχέσεων.
Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το Μνημείο της Γυναίκας της Πίνδου, ενώ η εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου αποτελεί το παλιότερο σωζόμενο κτίσμα του χωριού (1742).

Η γειτονιά του Πενταλόφου είναι μία από τις ωραιότερες γωνιές της Βόρειας Πίνδου, τόσο για το εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον ανάμεσα στα πυκνά δάση και τα επιβλητικά ορεινά τοπία, όσο και για τη γραφικότητα των παραδοσιακών οικισμών. Τριγύρω απλώνεται μια ατελείωτη πρόσκληση στην ομορφιά, στα μνημεία και στην ιστορία.

Αξιοθέατα
Στην κοινότητα πλην του Πενταλόφου υπάγονται και άλλα 3 υπέροχα και ιδιαίτερα χωριά.

 Βυθός ή Ντόλος.

Κτισμένος στο βάθος μιας απότομης κοιλάδας στη βάση θεόρατων βράχων, μέσα σε πολλή βλάστηση, με ελάχιστους πια κατοίκους

Αγ. Σωτήρα ή Σβόλιανη.

Κτισμένη σε ύψος 920 μέτρων είναι ένα γραφικότατο χωριό, που έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή του όψη, με τα διώροφα πέτρινα σπίτια του.

Το πράσινο σας συνοδεύει μέχρι την είσοδο του οικισμού. Σήμερα λίγα σπίτια κατοικούνται, κρίνοντας από τις καμινάδες που καπνίζουν!
Κάτω από το χωριό κυλάει ο Πραμόριτσας (παραπόταμος του Αλιάκμονα).
Εκεί θα δείτε το ωραιότατο γεφύρι της Σβόλιανης, που κτίστηκε το 1850.

Πηγή φωτογραφίας
 Δίλοφο ή Λιμπόχοβο.
Ακόμα ένα πανέμορφο χωριό, που κατοικείται κυρίως το καλοκαίρι. Οι κάτοικοι του χειμώνα μετριούνται στα δάχτυλα των χεριών!
Το καλοκαίρι βέβαια ο αριθμός δεκαπλασιάζεται και θα δείτε πως τα περισσότερα οικήματα είναι συντηρημένα ή αναπαλαιωμένα.
  Το Μοναστήρι της Αγ. Τριάδας.
Κτισμένο μέσα σε μια κλειστή ορεινή κοιλάδα του Βοΐου, κοντά στον Βυθό, εν έτει σωτηρίω 1792.Ένα "κινούμενο" μοναστήρι που για περίπου 150 χρόνια περιπλανιόταν λόγω διωγμών και άλλαζε θέση!.
Επισκεφθείτε την πανέμορφη τεχνητή λίμνη του Πραμόριτσα και "περιπλανηθείτε" στο Βόιο και στα πλούσια οικοσυστήματά του, που περιλαμβάνουν πολλά μεικτά δάση με βελανιδιές, καστανιές, οξιές, μαύρη πεύκη, ρόμπολα και βέβαια έλατα. 
Από εκεί πηγάζει ο Σαραντάπορος καθώς και ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, ο Αλιάκμονας, με τους κύριους παραποτάμους του, Βενέτικο και Πραμόριτσα.

Πηγές: 1  2  3  4

Οι φωτογραφίες είναι από το i-diadromi.com

εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά