▼

Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2013

Αχέροντας-ο ποταμός της θλίψης

Από τα όρη του Σουλίου, της Παραμυθιάς και από το όρος Τόμαρος των Ιωαννίνων πηγάζει ο Μαυροπόταμος ή όπως είναι γνωστός, ο ποταμός Αχέροντας. 
Διασχίζει τους Νομούς Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας και Πρεβέζης
Σύμφωνα με την μυθολογία, ο "ψυχοπομπός" Ερμής έκανε τον διάπλου του Αχέροντα παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα, για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη. Αχέρων, Κωκυτός και Πυριφλεγέθων ήταν οι τρεις ποταμοί του Άδη και οι τρεις με θλιβερά ονόματα: Αχέρων - χωρίς χαρά, Πυριφλεγέθων - πύρινος, Κωκυτός - θρήνος. Συμβόλιζαν την θλίψη και τους θρήνους του θανάτου, δίνοντας το συμβολισμό της πύρινης κολάσεως, όπως διατηρείται και σήμερα στην Χριστιανική θρησκεία.
Οι τρεις ποταμοί χύνονταν στην Αχερουσία λίμνη, της είσοδο για τη χώρα του Άδη. Στις αρχαίες πηγές περιγράφεται ως μαύρη και σκοτεινή, παγωμένη, στα νερά της οποίας δεν επιβίωνε τίποτα έμβιο. Περικυκλωμένη από καλαμιές και μόνιμα καλυμμένη από βαριά ομίχλη προϊδέαζε και τον πιο κυνικό επισκέπτη ότι κάπως έτσι θα έμοιαζαν οι πύλες του Κάτω Κόσμου. Η λίμνη σήμερα μπορεί να μην υπάρχει πια, καθώς έχει αποξηρανθεί και τη θέση της καταλαμβάνουν καταπράσινοι αγροί, αλλά το Νεκρομαντείο του Αχέροντα στέκεται περήφανο και σχεδόν αλώβητο στο βράχινο λόφο, στη βορειοδυτική νοητή κοίτη της λίμνης.
Ο Χάρων (γιος του Ερέβους και της Νύκτας) ήταν ο βαρκάρης που κουβαλούσε τις ψυχές των νεκρών στον Άδη και έπαιρνε τον οβολό που έβαζαν στα χείλη του νεκρού οι συγγενείς.  Όσοι δεν είχαν να πληρώσουν ήταν καταδικασμένοι να περιπλανιούνται στις όχθες του Αχέροντα για εκατό χρόνια. Στο βάραθρο της Στύγας στεκόταν ο φύλακας Κέρβερος που ήταν τρικέφαλος σκύλος με ουρά λιονταριού που κατέληγε σε φίδι και τα μαλλιά του και το σώμα του ήταν γεμάτα φίδια. Οι ψυχές παρουσιάζονταν στο δικαστήριο του Άδη που έκρινε τις πράξεις του νεκρού στη ζωή. 
Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση τα νερά του ποταμού ήταν πικρά καθώς ένα "στοιχειό" που ζούσε στις πηγές του δηλητηρίαζε τα νερά. Ο Άγιος Δονάτος, σκότωσε το στοιχειό και τα νερά του Αχέροντα έγιναν γλυκά. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο από την αρχαία Ελληνική μυθολογία που μαρτυρά τη συνέχεια αυτής στη σύγχρονη πλέον λαϊκή παράδοση είναι το εξής: Κατά την τιτανομαχία οι Τιτάνες έπιναν νερό από τον Αχέροντα για να ξεδιψάσουν γεγονός που προκάλεσε την οργή του Δία ο οποίος μαύρισε και πίκρανε τα νερά του.
Ο Αχέροντας λόγω των μύθων που τον συνοδεύουν, της παράδοσης και της περιβαλλοντικής αξίας προσελκύει πλήθος επισκεπτών από τις πηγές έως και τις εκβολές του. Τα καθαρά νερά του ποταμού, άλλοτε ήρεμα και άλλοτε ορμητικά, η πλούσια βλάστηση, τα τριγύρω βουνά συνθέτουν ένα τοπίο μοναδικής φυσικής ομορφιάς. 
Το μήκος του ποταμού ανέρχεται στα 52 χιλιόμετρα και σχηματίζεται αρχικά από δύο παραπόταμους -χειμάρρους, με λιγοστό νερό το καλοκαίρι αλλά άφθονο το χειμώνα. Ο ένας παραπόταμος ξεκινά από τα Όρη Σουλίου, ο άλλος δε χείμαρρος από τη βάση του όρους Τόμαρος. Οι δυο παραπόταμοι ενώνονται στο χωριό Πολυστάφυλο  και δημιουργούν τον κύριο κορμό του Αχέροντα.
Σε αρκετά τμήματα του ποταμού, εκεί που η ροή του είναι ομαλή, σχηματίζονται νερόλακκοι και μικρές λίμνες, τόποι ιδανικοί για τη διαβίωση πολλών αμφιβίων και ψαριών. Σε άλλες πλευρές, ο ποταμός κυλά ορμητικά μέσα από κατακόρυφους και ψηλούς βράχους. Aρκετές φορές το ύψος τους ξεπερνά τα 100 μέτρα, ενώ το πλάτος του ποταμού στα σημεία αυτά φτάνει τα δύο μέτρα. Σε μερικά πάλι σημεία, η επιφανειακή ροή του νερού είναι μικρότερη, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. 
Η «Χαράδρα του Αχέροντα» είναι το πλέον επικίνδυνο τμήμα του ποταμού. Το έτος 1992, o τοπικός ερευνητής X. Γκούβας χρησιμοποίησε τον όρο «Πύλες του Άδη» για να δώσει έμφαση στο μεγαλείο των «Στενών του Αχέροντα», την Χαράδρα. Έτσι ο όρος διαδόθηκε ευρέως σε χρήση και σε λίγα χρόνια επεκτάθηκε η χρήση του.
 Ο Αχέρων εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος, στο χωριό Αμμουδιά του Νομού Πρεβέζης, όπου σχηματίζει Δέλτα από το οποίο διαμορφώνονται τα δύο κύρια έλη της περιοχής, το έλος της Σπλάντζας και της Βαλανιδορράχης.
Φωτογραφία TheVRChris
Έχει χαρακτηριστεί περιοχή ιδιαίτερου κάλλους και πηγή σημαντικών πληροφοριών και γνώσεων στον τομέα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Τόσο τα στενά και οι εκβολές του Αχέροντα όσο και η ευρύτερη περιοχή ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Συγκεκριμένα, στην περιοχή υπάρχουν 699 είδη χλωρίδας εκ των οποίων τα 449 συναντώνται στο δέλτα και τα 250 στα στενά, ενώ στην περιοχή του Δέλτα υπάρχουν 19 τύποι οικότοπων.
 Ιδιαίτερα σημαντικές υγροτοπικές περιοχές αποτελούν επίσης το έλος της Αμμουδιάς και το έλος της Βαλανιδοράχης, ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός των σπάνιων ειδών πανίδας της περιοχής. Αξιοσημείωτη στην κατηγορία των ψαριών είναι η ύπαρξη του γοβιού, ο οποίος συναντάται μόνο στον Αχέροντα. Στα νερά του ποταμού ζει η βίδρα, ένα σπάνιο υδρόβιο θηλαστικό που ζει σε καθαρά νερά με πλούσια παρόχθια βλάστηση.
Φωτογραφία orangeblossomfarm 
Στις βραχώδεις πλαγιές των Στενών του Αχέροντα φωλιάζουν πολλά είδη αρπακτικών πουλιών, όπως γερακίνες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, ασπροπάρηδες και φιδαετοί. Στην ευρύτερη περιοχή συχνά συναντάμε όρνια, πετρίτες, σπιζαετούς και χρυσαετούς. Μεγάλα θηλαστικά, όπως λύκοι και αγριογούρουνα, αναζητούν τροφή και καταφύγιο στις δασωμένες πλαγιές του φαραγγιού, ενώ άλλα θηλαστικά της περιοχής των Στενών είναι η αλεπού, ο ασβός, το κουνάβι, η νυφίτσα, η αγριόγατα, ο δασοποντικός κ.ά.
Φωτογραφία orangeblossomfarm
Τη χλωρίδα των Στενών συνθέτουν ασφάκες, σπάρτα, λαδανιές, φτέρες, πλατάνια, ιτιές, αριές και άλλα 180 είδη φυτών και δένδρων. Ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλά σπάνια, όπως η μόλτκια η πετρώδης, η σκαβιόζα η ηπειρωτική, η σκουτελλάρια η λειμώνιος και αρκετά είδη που φύονται αποκλειστικά στην Ελλάδα, όπως τα Cerastium brachypelatum ssp. pindigenum και Crepis hellenica ssp. hellenica.
Φωτογραφία TijsB
Οι μύθοι που περιβάλλουν τον Αχέροντα και η απαράμιλλη φυσική ομορφιά του τοπίου είναι τα στοιχεία που "δένουν" τον επισκέπτη και τον κάνουν να θέλει να επισκεφτεί ξανά το μαγικό αυτό μέρος της πατρίδας μας.
Πηγές 1 2 3

στις

1 σχόλιο: