Περί βοτάνων-ιστορία, μύθοι, παραδόσεις

Ο Θεός δημιούργησε φάρμακα που φύονται στη γη, κι όποιος είναι σοφός, δεν θα τα αποφεύγει. 

Απόκρυφα, Εκκλησιαστής 34: 4  

Το Μεγάλο Πνεύμα είναι ο πατέρας, όμως η γη είναι η μητέρα. Εκείνη μας τρέφει, κι ό,τι βάζουμε στο χώμα μας το επιστρέφει και μας δίνει επιπλέον θεραπευτικά φυτά. 

Ο Μεγάλος Κεραυνός, Ινδιάνος της Βορείου Αμερικής 1900  

Την τελευταία δεκαετία έχει ανανεωθεί το ενδιαφέρον για την παραδοσιακή ιατρική, και γίνονται πολλά διεθνώς για να πάρει τη θέση που της αξίζει. Η φυσική ιατρική ξαναγεννιέται. 

Anthony Huxley, Πράσινη Κληρονομιά, 1984

Τα βότανα και τα αρωματικά φυτά πάντα είχαν ιδιαίτερη σημασία για τους ανθρώπους, σε όλους τους λαούς και σε διάφορες εποχές. Θεωρούνταν δώρο της φύσης που προσφέρει τροφή, ομορφιά, άρωμα, οξυγόνο, υγεία.

Το ταραξάκο ή πικραλίδα ή άγριο ραδίκι

Φωτογραφία Willow
Στα αρχαία χρόνια πίστευαν πως ο Προμηθέας ήταν αυτός που δίδαξε τους ανθρώπους πώς να χρησιμοποιούν τα βότανα για θεραπευτικούς σκοπούς.  Ο βαθύτερος γνώστης όμως των βοτάνων ήταν ο κένταυρος Χείρων. Βότανα, όπως το Κενταύριον και το Χειρώνιον φέρουν ακόμα το όνομά του.

Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, κατέγραψε περίπου 400 είδη βοτάνων που η χρήση τους ήταν γνωστή κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. και αναφέρθηκε στις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Ο Θεόφραστος στο έργο του "Περί φυτών ιστορίας" πλουτίζει τις γνώσεις μας για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Ο κυριότερος εκπρόσωπος της βοτανολογίας, ο Διοσκουρίδης, στο έργο του "Περί ιατρικής" αναφέρει 500 είδη φυτών, 40 απ΄τα οποία είναι γνωστά και σήμερα, όπως η λεβάντα.

Η λεβάντα

Φωτογραφία Xemenendura

Τοιχογραφίες μαρτυρούν τη χρήση των βοτάνων από τα αρχαία χρόνια. Στις ανασκαφές των Μινωϊκών Ανακτόρων, τοιχογραφίες παρουσιάζουν λουλούδια κρόκου. Οι Αιγύπτιοι τα χρησιμοποιούσαν εδώ και 4.000 χρόνια, όπως μαρτυρούν αιγυπτιακοί πάπυροι. Οι Κινέζοι, οι Βαβυλώνιοι και οι Σουμέριοι επίσης εκτιμούσαν τη θεραπευτική τους αξία. Οι Σουμέριοι γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες 200 περίπου φυτών μεταξύ των οποίων το θυμάρι, ο κρόκος, η ρίγανη, το μάραθο. Oι αρχαίοι 'Ελληνες  χρησιμοποιούσαν δενδρολίβανο σε διάφορες θρησκευτικές τελετές και γιορτές, σε στολισμούς κτηρίων, ναών και ως καύσιμο για θυμίαμα.

Το δενδρολίβανο ή αρισμαρί

Φωτογραφία Fir0002
Πολλοί είναι οι μύθοι που μας λένε πως επιστράτευσαν το οπλοστάσιο της φύσης για να περιποιηθούν τις πληγές των πολεμιστών. Ένας μύθος λέει πως η Αφροδίτη έτρεξε στην Κρήτη και έκοψε δίκταμο για να γιατρέψει το λαβωμένο Αινεία. Στη Μινωική Κρήτη και την Αρχαία Ελλάδα ήταν ένα από τα σπουδαιότερα φαρμακευτικά φυτά. Ο Αριστοτέλης στο έργο του "Η Ιστορία των Ζώων" έγραψε: "Επεί και εν Κρήτη φασί τα αίγας τας αγρίας, όταν τοξευθώσι ζητείν τον δίκταμνον δοκεί δε τούτον εκβλητικόν είναι των τοξευμάτων εν τω σώματι".

Φωτογραφία jrcollman
Η Αχιλλέα ή αγριαψιθιά, οφείλει το όνομά της στον ήρωα Αχιλλέα. Σύμφωνα με έναν θρύλο η αχιλλέα φύτρωσε από τη σκουριά, που έπεσε στο χώμα από το δόρυ του στον Τρωικό πόλεμο. Η Αχιλλέα η χιλιόφυλλος, είναι ένα βότανο γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες από την αρχαιότητα, καθώς ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη και την χρησιμοποιούσαν για να σταματήσουν την έντονη αιμορραγία από πληγές καθώς έχει αιμοστατικές ιδιότητες. 

Φωτογραφία KENPEI 
Φυτά όπως ο γλυκάνισος, το θυμάρι, η μέντα, η μαντζουράνα και η θρύμπα καταγράφηκαν από τον Ιπποκράτη για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Ο δυόσμος από την αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή μύρου αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς. Ο Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης και ο Πλίνιος το ανέφεραν συχνά ως φυτό με μεγάλη φαρμακευτική αξία και ωραιότατο άρωμα. Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι τους με δυόσμο, πριν καθίσουν να φάνε. 

Φωτογραφία  Starr Environmental

Στη Βυζαντινή εποχή σε συγγράμματα συναντάμε πολλά απ' τα σημερινά βότανα όπως τη μολόχα, το κόλιανδρο, το κάρδαμο και άλλα.  Γεγονός που φανερώνει την καθημερινή χρήση τους, ήταν η εμφάνιση της Αγίας Αναστασίας, που εικονίζεται συχνά στη βυζαντινή τέχνη με μπουκαλάκια φαρμάκων και βότανα στο χέρι. Ονομάστηκε φαρμακολύτρα, αυτή που σώζει με φάρμακα τους ανθρώπους, αφού έτρεχε στις φυλακές όπου υπήρχαν Χριστιανοί φυλακισμένοι και θεράπευε τις πληγές τους με βότανα και φάρμακα. Στην Ελλάδα θεωρείται Αγία-γιατρός και αγία των βοτάνων.

Η μολόχα

 Φωτογραφία  dhobern

Η αγγελική (Angelica archangelica) ονομάστηκε έτσι επειδή, σύμφωνα με την παράδοση, ο αρχάγγελος Μιχαήλ παρουσιάστηκε κάποτε σ' ένα μοναχό και του αποκάλυψε τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, αφού όπως του είπε θεράπευε την πανούκλα. Από τότε πίστευαν πως η αγγελική προστάτευε από το κακό και τις λοιμώδεις νόσους.

Φωτογραφία   Windrhon

Ο Κόλιανδρος ή κορίανδρος φαίνεται ότι έχει καλλιεργηθεί στην Ελλάδα τουλάχιστον από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι επίσης καλλιεργούσαν το φυτό αυτό. Στον τάφο του Τουταγχαμών βρέθηκε περίπου μισό λίτρο κόλιανδρου.

 Φωτογραφία  naturgucker.de

Σήμερα, η χρήση των βοτάνων εξακολουθεί να είναι διαδεδομένη, παγκοσμίως. Η φύση έχει φροντίσει να μας εφοδιάσει με όλα τα απαραίτητα στοιχεία που χρειαζόμαστε. Πολλά από τα βότανα μπορούν να βρεθούν στον κήπο μας. Άλλωστε, όπως έλεγε ο Ιπποκράτης : "Αν οι άνθρωποι ζούσαν σωστά και τρέφονταν σωστά, τότε δεν θα υπήρχε η ιατρική, επειδή δεν θα υπήρχαν αρρώστιες".

Πηγές  1 2 3 4 5 6 7 8 9 10