Η τρίτη μεγαλύτερη εθνική οδός στη Βραζιλία είναι η Rodovia Transamazônica ή αλλιώς Δια-Αμαζόνιος αυτοκινητόδρομος. Εγκαινιάστηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1972. Πρόκειται για έναν δρόμο 4.000 χλμ. που περνά μέσα από αρκετές πολιτείες της Βραζιλίας κι ενώνει τις ακτές του Ατλαντικού στα ανατολικά με τα σύνορα του Περού στα δυτικά, χωρίζοντας τη χώρα στα δύο. Ο αυτοκινητόδρομος είχε ως στόχο την ενσωμάτωση αυτών των περιοχών με την υπόλοιπη χώρα, καθώς και με την Κολομβία, το Περού και το Εκουαδόρ. Ένας άλλος βασικός στόχος του έργου ήταν να αμβλυνθούν οι συνέπειες της ξηρασίας που πλήττει την περιοχή βορειοανατολικά της χώρας, παρέχοντας μια διαδρομή μέσα από το τροπικό δάσος, που θα μπορούσε να κατοικηθεί.
Ήταν ένα από το πιο φιλόδοξα προγράμματα οικονομικής ανάπτυξης. Το έργο ξεκίνησε με μεγάλο ενθουσιασμό. Στις 9 Οκτωβρίου 1970 μια χάλκινη επιγραφή καρφώθηκε πάνω στον κορμό ενός τεράστιου δέντρου, που την προηγούμενη μέρα είχε κόψει ο στρατιωτικός διοικητής της Βραζιλίας Emílio Garrastazu Medici, εμπνευστής της ιδέας της δημιουργίας του αυτοκινητόδρομου. Στην επιγραφή ήταν γραμμένο το εξής: "Σε αυτές τις όχθες του Xingu, στη μέση της ζούγκλας του Αμαζονίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ξεκίνησε την κατασκευή του Δια-Αμαζόνιου αυτοκινητόδρομου, ένα ιστορικό ξεκίνημα για την κατάκτηση αυτού του γιγαντιαίου πράσινου κόσμου. "
Το μεγαλεπήβολο σχέδιο όμως κατάληξε όμως σε πλήρη αποτυχία. Αρχικά είχε προγραμματιστεί να είναι ένας πλήρως ασφαλτοστρωμένος αυτοκινητόδρομος, μήκους 5.200 χλμ. 2.000 χλμ. θα διχοτομούσαν το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, δημιουργώντας εδάφη για την εγκατάσταση αγροτών. Στους αποίκους θα δίνονταν 250 στρέμματα γης, μισθοί έξι μηνών και γεωργικά δάνεια για την μετατροπή της δασικής έκτασης σε καλλιεργήσιμη γη. Σύμφωνα με τα επίσημα σχέδια, αυτές οι οικογένειες θα προμήθευαν την εγχώρια αγορά με εκατομμύρια τόνους προϊόντων, όπως φασόλια, ρύζι και καλαμπόκι. Θα κέρδιζαν εκατομμύρια δολάρια από την εξαγωγή καφέ, κακάο, πιπεριού, πορτοκαλιών και άλλων καλλιεργειών.
Ωστόσο, τα σχέδια αυτά τροποποιήθηκαν μετά τα εγκαίνια του αυτοκινητόδρομου. Λόγω του υψηλού κόστους αλλά και της οικονομικής κρίσης στη Βραζιλία στα τέλη της δεκαετίας του 1970, μόνο ένα μικρό τμήμα 200 χλμ. ασφαλτοστρώθηκε. Πολλά προβλήματα δημιουργήθηκαν εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Τα ιζήματα της λεκάνης του Αμαζονίου κατέστησαν την εθνική οδό ασταθή. Πλημμύρες κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων εμποδίζουν την κυκλοφορία. Το ταξίδι στο μη ασφαλτοστρωμένο τμήμα της εθνικής οδού είναι εξαιρετικά δύσκολο κατά τη διάρκεια της περιόδου των βροχών, μεταξύ Οκτωβρίου και Μαρτίου.
Οι καλλιέργειες σαπίζουν, αφού οι άποικοι-σχεδόν 20.000 οικογένειες εγκαταστάθηκαν δίπλα στο δρόμο- για έξι μήνες κάθε χρόνο ήταν αποκομμένοι μέσα στο τροπικό δάσος, μακριά από τα κύρια κέντρα κατανάλωσης. Η απόδοση της συγκομιδής για τους αγρότες ήταν πενιχρή. Τα θρεπτικά συστατικά των δασικών εδαφών εξαντλούνται γρήγορα και νέα χωράφια για καλλιέργεια πρέπει να δημιουργούνται κάθε χρόνο. Πολλοί ήταν εκείνοι που βρέθηκαν καταχρεωμένοι στις τράπεζες. Ιθαγενείς που κατοικούσαν στο δάσος εκτέθηκαν-πολλοί από αυτούς για πρώτη φορά-στον λευκό άνθρωπο και τις αρρώστιες του. Μέσα σε πέντε χρόνια, η κυβέρνηση απόσυρε την στήριξή της αφήνοντας τους αποίκους στην απόλυτη εξαθλίωση.
Η κατασκευή του Δια-Αμαζόνιου αυτοκινητόδρομου είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή τεράστιων δασικών εκτάσεων. Όπου υπάρχουν δρόμοι είναι εύκολη η μεταφορά ξυλείας. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν πως οι δρόμοι αυξάνουν την αποψίλωση των δασών. Οι παράδρομοι της εθνικής οδού διευκολύνουν την διείσδυση στη ζούγκλα. Αρχικά, οι δρόμοι ανοίχτηκαν για να δώσουν γη για καλλιέργεια στους αποίκους. Το σύνθημα της κυβέρνησης ήταν "Γη χωρίς ανθρώπους για ανθρώπους χωρίς γη". Ωστόσο, υλοτόμοι χρησιμοποίησαν τους δρόμους για την περαιτέρω αποψίλωση των δασών. Με το πέρασμα των χρόνων, τεράστιες δασικές εκτάσεις έδωσαν τη θέση τους σε κτηνοτροφικές μονάδες, σταθμούς καταγραφής και ορυχεία χρυσού.
Φωτογραφία Nelson Luiz Wendel
Ο Δια-Αμαζόνιος αυτοκινητόδρομος είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα περιβαλλοντικής καταστροφής που προκαλείται από την δημιουργία δρόμων μέσα σε τροπικό δάσος. Ο καθηγητής-βιολόγος William Laurance έλεγε:
¨Βάλτε ένα δρόμο σε έναν τόπο χωρίς σύνορα και ανοίγει το κουτί της Πανδώρας¨.
¨Βάλτε ένα δρόμο σε έναν τόπο χωρίς σύνορα και ανοίγει το κουτί της Πανδώρας¨.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου