Τα βασίλεια φυτών και ζώων είναι πλούσια σε χρώματα. Από το απλό πράσινο των φύλλων μέχρι τα φανταχτερά χρώματα κάποιων πουλιών η ποικιλία των χρωμάτων και οι συνδυασμοί τους είναι ατελείωτη. Το χρώμα που έχουν τα ζώα προκύπτει από την αντανάκλαση ή την εκπομπή του φωτός από τη επιφάνειά του σώματός τους. Μερικά ζώα έχουν έντονα χρώματα, ενώ άλλα όχι. Σε ορισμένα είδη, όπως το παγώνι, το αρσενικό έχει πιο έντονα σχέδια, φωτεινά χρώματα ή και ιριδίζοντα, απ' ότι το θηλυκό.
Φωτογραφία Arddu
Το χρώμα έχει πολλούς σκοπούς στον φυσικό κόσμο και η εξέλιξή του εξυπηρετεί αυτούς ακριβώς τους σκοπούς. Το καμουφλάζ, η προειδοποίηση προς ενδεχόμενους θηρευτές, η αποτροπή, η αναπαραγωγή, η προστασία είναι κάποιοι από τους σκοπούς αυτούς. Τα ζώα παράγουν χρώμα με διαφορετικούς τρόπους: χρωστικές, χρωματοφόρα κύτταρα, μικροσκοπικές δομές που χαρίζουν λαμπερά χρώματα (π.χ. σε πεταλούδες, πουλιά) κ.ά. Η μελανίνη είναι η κύρια χρωστική, που βρίσκεται στα θηλαστικά. Είναι υπεύθυνη για το χρώμα του δέρματος, του τριχώματος, των ματιών και της γούνας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι της μελανίνης και παράγουν μια τεράστια γκάμα χρωμάτων. Η αλεπού της Αρκτικής π.χ. έχει μια λευκή γούνα όλο το χειμώνα (περιέχει πολύ λίγη χρωστική) ενώ το καλοκαίρι η γούνα της γίνεται καφέ.
Φωτογραφία kaffekoppen
Στα ζώα η μελανίνη δημιουργείται μόνη της. Δεν γίνεται το ίδιο όμως με άλλες χρωστικές, αντίθετα με τα φυτά, τα οποία μπορούν να παράγουν μια σειρά από χρωστικές ουσίες. Έτσι, κάποια ζώα χρωματίζονται από ό,τι τρώνε. Το εντυπωσιακό χρώμα που έχουν κάποια πουλιά, όπως ο κόκκινος καρδινάλιος, οφείλεται στην διατροφή τους.
Τα φλαμίνγκο τρέφονται με πλαγκτονικά ζώα, όπως οι γαρίδες άλμης. Κανένα όμως από τα δύο αυτά είδη δεν μπορεί να παράξει μόνο του καροτενοειδή-κίτρινες, πορτοκαλί και κόκκινες χρωστικές. Μικροσκοπικά φύκια δημιουργούν κόκκινες και κίτρινες χρωστικές και αποτελούν την πρωταρχική δίαιτα των μικρών γαρίδων. Όταν τα φλαμίνγκο τρώνε τις γαρίδες αποκτούν το έντονο ροζ χρώμα στα φτερά τους.
Σε αντίθεση με τα φυτά, τα ζώα μπορούν να παράγουν μπλε και πράσινες χρωστικές μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται "διαρθρωτικός χρωματισμός". Η παραγωγή χρώματος γίνεται από μικροσκοπικές δομές στις οποίες αναμιγνύεται το ορατό φως, μερικές φορές σε συνδυασμό με χρωστικές ουσίες. Μέσω του διαρθρωτικού χρωματισμού δημιουργούνται τα έντονα χρώματα του μπλε-κίτρινου μακάο, τα φωτεινά χρώματα σε διάφορα είδη πουλιών, σε πάπιες, σε πολλά σκαθάρια και πεταλούδες.
Τα bluebirds (εντομοφάγα ή παμφάγα πουλιά του γένους Sialia της οικογένειας των τσιχλών) παράγουν μελανίνη και θα μπορούσε ένα έχει ένα σχεδόν μαύρο χρώμα. Όμως, μικροσκοπικοί θύλακες αέρα στα φτερά τους διασκορπίζουν το φως και τους δίνουν ένα φωτεινό μπλε χρώμα.
Τα φτερά της ουράς του παγωνιού είναι καφέ, αλλά η δομή τους τα κάνει να φαίνονται μπλε, τυρκουάζ και πράσινα. Ο τρόπος με το οποίο το φως αναμιγνύεται στα φτερά του και αντανακλάται, του χαρίζει τα υπέροχα ιριδίζοντα χρώματα.
Ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα είναι οι πεταλούδες Morpho. Πολλές από αυτές τις πεταλούδες έχουν μεταλλικές αποχρώσεις του μπλε και του πράσινου που φεγγοβολούν. Τα χρώματα αυτά είναι αποτέλεσμα της μικροδομής των φτερών τους, αν και πολλές έχουν κύτταρα που περιέχουν και χρωστική ουσία.
Εξίσου εντυπωσιακός είναι και ο χρωματισμός της πεταλούδας Papilio Palinurus. Το ιριδίζον πράσινο χρώμα της δεν δημιουργείται από χρωστικές, αλλά από την μικροδομή των φτερών της. Η διάθλαση του φωτός δημιουργεί μπλε και κίτρινες ορατές αντανακλάσεις, που όταν αναμιγνύονται δημιουργούν την αντίληψη του πράσινου χρώματος.
Το δέρμα των ψαριών, των καρκινοειδών, των αμφιβίων και των ερπετών περιέχει χρωματοφόρα κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά μπορεί να υπάρχουν στην επιφάνεια του δέρματος ή και σε βαθύτερα επίπεδα. Αμφίβια, όπως οι βάτραχοι, έχουν τρία στρώματα αστεροειδών χρωματοφόρων κυττάρων, σε διαφορετικά επίπεδα στο δέρμα τους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο βάτραχος Dendrobates azureus με το φωτεινό μπλε χρώμα, που λειτουργεί ως προειδοποίηση για τα αρπακτικά.
Η ποικιλία των χρωμάτων και των διαφόρων αποχρώσεων στη φύση είναι απίστευτη. Όσο όμορφα είναι τα έντονα και φωτεινά χρώματα κάποιων μελών του ζωικού βασιλείου άλλο τόσο είναι εντυπωσιακό το λευκό χρώμα κάποιων ειδών, ακόμα κι αν αυτό οφείλεται σε ένα υποτελές γονίδιο, όπως στην περίπτωση του υπέροχου λευκού λιονταριού και του λευκού παγωνιού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου