Aposematism-αν με φας θα το μετανιώσεις!!

Η φύση έχει προικίσει ορισμένα ζώα με ένα ιδιαίτερο τρόπο να υπερασπίζονται τον εαυτό τους έναντι των θηρευτών τους. Χρησιμοποιούν σήματα προειδοποίησης για να αποτρέψουν τους πιθανούς θηρευτές τους.

Ο αγγλικός όρος γι΄αυτή τη φυσική ιδιότητα κάποιων ζώων είναι Aposematism. Είναι ένας αμυντικός μηχανισμός με τον οποίο οι πιθανοί θηρευτές προειδοποιούνται για την ύπαρξη ενός δευτεροβάθμιου αμυντικού μηχανισμού. Τα προειδοποιητικά σήματα είναι ωφέλιμα και για τα θηράματα, αλλά και για τους θηρευτές. Έντονα χρώματα, οσμές, ήχοι ή άλλα χαρακτηριστικά μπορεί να αποτελέσουν προειδοποιητικά σήματα για τα αρπακτικά.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα.

Τα περισσότερα είδη των βατράχων dart είναι έντονα χρωματισμένα. Τα έντονα χρώματά τους σχετίζονται με την τοξικότητά τους και τα επίπεδα των αλκαλοειδών. Με τον τρόπο αυτό προειδοποιούν τους πιθανούς θηρευτές τους ότι δεν είναι για φάγωμα.

Φωτογραφία  Michael Gäbler

Τα "βελούδινα μυρμήγκια", θηλυκές σφήκες της οικογένειας Mutillidae, άπτερες που μοιάζουν με μυρμήγκια έχουν έντονο κόκκινο ή πορτοκαλί χρώμα. Προειδοποιούν για το εξαιρετικά επίπονο τσίμπημά τους, το οποίο είναι τόσο ισχυρό ώστε να σκοτώσει μια αγελάδα. 

Φωτογραφία  ॐ dragonflyriri ॐ

Οι σφήκες που ονομάζονται "γεράκια ταραντούλες" έχουν μαύρο-μπλε χρώμα και λαμπερά φτερά με σκούρο πορτοκαλί χρώμα, στην απόχρωση της σκουριάς. Το χρώμα των φτερών τους προειδοποιεί πιθανούς θηρευτές ότι είναι επικίνδυνες.

Φωτογραφία  Ned Harris

Η Metasepia pfefferi, ένα είδος σουπιάς που απαντάται στα τροπικά νερά του Ινδο-Ειρηνικού ωκεανού είναι το μοναδικό δηλητηριώδες είδος σουπιάς. Η σάρκα της περιέχει μια μοναδική, θανατηφόρα τοξίνη και ως εκ τούτου δεν είναι για κατανάλωση. Το έντονο κόκκινο χρώμα που έχουν τα πλοκάμια της προειδοποιεί τους επίδοξους κυνηγούς της.

Φωτογραφία  Jenny (JennyHuang) from Taipei

Η συμπαθητικά πασχαλίτσα και πολλά είδη νυχτοπεταλούδων διατηρούν δυσάρεστες ή ακόμα και δηλητηριώδεις χημικές ουσίες, που οφείλονται στη διατροφή τους. Ο έντονος χρωματισμός τους, η ασυνήθιστη στάση τους, μυρωδιές και δονήσεις αποτελούν προειδοποιήσεις.

Φωτογραφία  finieddu

Η νυχτοπεταλούδα cinnabar είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τα φωτεινά χρώματα της κάμπιας και της νυχτοπεταλούδας αποτελούν προειδοποίηση για κάθε αρπακτικό ζώο.

Φωτογραφία  Quartl

Φωτογραφία  Cassini2008

Η σαρανταποδαρούσα Apheloria virginiensis παράγει κυάνιο για να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Η ποσότητα που παράγει είναι 18 φορές η ποσότητα που χρειάζεται για να σκοτώσει ένα πουλί, μεγέθους περιστεριού. Οι έντονες κίτρινες ρίγες της προειδοποιούν: μείνετε μακριά!

Φωτογραφία  Cornell Fungi

Ορισμένα πουλιά επίσης, όπως τα Pitohui με τα έντονα χρώματα στο φτέρωμά τους έχουν αυτόν τον αμυντικό μηχανισμό. Το δέρμα και τα φτερά τους περιέχουν ισχυρά νευροτοξικά αλκαλοειδή, που αποτελούν τη χημική άμυνά τους απέναντι σε επιθέσεις φιδιών, αρπακτικών πουλιών και ανθρώπων.

Φωτογραφία  Terathopius

 Μερικά φυτά, όπως το Polygonum sagittatum, χρησιμοποιούν το αμυντικό αυτό όπλο για να προειδοποιήσουν τα φυτοφάγα ζώα, για τις χημικές ουσίες που περιέχουν.

Φωτογραφία  SB_Johnny

Η εξαιρετικά δυσάρεστη μυρωδιά του κουναβιού είναι άλλο ένα παράδειγμα του αμυντικού όπλου, που ονομάζεται aposematism. Η οσμή είναι τόσο ισχυρή ώστε να αποκρούσει αρκούδες και άλλους πιθανούς εχθρούς.

Φωτογραφία  Tomfriedel

Τα προειδοποιητικά σήματα aposematism είναι πιο διαδεδομένα σε ασπόνδυλα, κυρίως σε έντομα, αλλά και σε σπονδυλωτά που ως επί το πλείστον είναι είδη ερπετών, αμφιβίων και ψαριών.

Ο αμυντικός μηχανισμός aposematism βασίζεται στη μνήμη των επίδοξων θηρευτών. Ένα πουλί που κάποτε έφαγε μια ακρίδα και κατάλαβε τη δυσάρεστη γεύση της θα προσπαθήσει να μην βιώσει ξανά αυτή τη δυσάρεστη εμπειρία.

 Υπάρχουν είδη τα οποία μιμούνται είδη που έχουν την ιδιότητα aposematism. Παραδείγματος χάριν, ο σκώρος Aegeria είναι μίμος της σφήκας yellowjacket, επειδή μοιάζει με τη σφήκα. Ένα αρπακτικό ζώο που θα απέφευγε έτσι τη σφήκα θα απέφευγε ομοίως το Aegeria. Τα άκακο και αβλαβές φίδι red milk μιμείται, όσον αφορά τον έντονο χρωματισμό του, το δηλητηριώδες φίδι coral. 

Φωτογραφία  J T Williams

Πηγές  1  2